JUGOSLAVIJA... bijase nekad...

[wulfy 196 Napisano Mart 5, 2008]

Ovu temu sam zamislio tako da iznosimo podatke o nekadasnjim trkama na tlu bivse Jugoslavije. Mozda skupimo dovoljno podataka za jedan interesantan tekst o moto-sportu u jednoj bivsoj balkanskoj drzavi.

Pomenucu neke staze i neke ljude

 

Pa da pocnem sa nekim podacima koje ja imam (iz Auto Moto saveza Crne Gore)

 

 

Prva trka u poslijeratnoj Jugoslaviji na tlu Crne Gore bila je 7. Novembra 1948 godine u cast I kongresa Narodne tehnike Jugoslavije.

Trku je urganizovalo AMD ,,Blazo Jovanovic'' sa Cetinja, a staza je bila oko Čemovskog polja (Titograd - Mataguzi - Tuzi - Titograd) duzine 32 kilometra. Trkali su se motocikli, automobili i motocikli sa prikolicom.

Motociklisti su podeljeni u cetri kategorije. U ukupnom plasmanu prvo mjesto osvojio je Veljko Ivancevic (29 min. i 50 sec.) kome je pripala nagrada od 5.000 dinara.

 

Prvi moto kros u Crnoj Gori organizovan je 12. juna 1949 godine.

Staza je vodila od trga Nikole Djurackovica u Herceg Novom preko Savine i Meljina pa onda u pravcu Igala i natrag u Novi.

Duzina staze je bila 30 kilometara.

Najbolje vrjeme od 45 min. i 8 sec. ostvario je Hektor Polic. Iza njega su se plasirali Ivo Djuranovic, Niko Brkanovic, Blago Radovic, ....

 

 

 

Staza Kotor - Njegusi

 

Jedna od opasnijih staza sa visinskom razlikom od 900 m i preko 30 serpentina. Nabrojacu koje su to prve trke vozene na toj stazi (1949 i 1950 godine). Ova staza je bila u upotrebi do sredine sedamdesetih godina proslog vijeka.

 

Narodna Tehnika Crne Gore organizuje prvo motociklisticko prvenstvo Crne Gore.

Staza je na relaciji Kotor - Njegusi u duzini od 26,5 kilometara.

Datum odrzavanja: 24 Jul 1949 godine.

U kategoriji 500 ccm najbolje vrijeme ima Mladen Krstenić (34 min. i 45 sec.).

U kategoriji 250 ccm najbolje vrijeme ima Nikola Vukcevic

 

 

Trece brdsko automobilsko-motociklisticko prvenstvo FNR Jugoslavije odrzano je na stazi Kotor - Njegusi 7. Avgusta 1949 godine.

Znam da je bilo klase 250, 350 i 500 ccm

 

 

Drugo brdsko motociklisticko prvenstvo Crne Gore odrzano je 16 jula 1950 godine na stazi Kotor - Njegusi

U kategoriji do 250 ccm najbolje vrijeme ostvario je Djuro Ivanovic (33 min. i 17 sec.)

U kategoriji do 350 ccm najbolje vrijeme ostvario je Niko Brkanovic (37 min. i 7 sec.)

U kategoriji do 250 ccm najbolje vrijeme ostvario je Branko Djurovic (31 min. i 45 sec.)

 

 

Cetvrto brdsko automobilsko-motociklisticko prvenstvo Jugoslavije odrzano je 6 i 7 avgusta 1950 godine na stazi Kotor - Njegusi

Tim Hrvatske je je bio prvi.

 

 

 

Uz stazu pomenucu i jednu legendu moto-sporta

 

Dragi Cejovic

 

Dragi Cejovic rodjen je 16 januara 1934 godine u Podgorici. Sa trinaest godina postaje clan AMD ,,Beco Lazovic''. Prvi veci uspjeh je drugo mjesto na republickom prvenstvu 1952 godine na Cetinju. Iste godine osvaja prvo mjesto u klasi motocikla od 125 ccm.

 

Bio je clan reprezentacije Crne Gore koja 1957 i 1958 godine bila prvak Jugoslavije u ocjensko-terenskoj voznji. Dragi Cejovic je tada osvojio prvo mjesto u generalnom plasmanu ovog sampionata.

 

Na drumskom prvenstvu Srbije 1 maja 1959 godine u Kragujevcu Dragi Cejovic osvaja prvo mjesto u kategoriji motocikala do 250 kubika. Zanimljivost je da je sa istim motorom ucestvovao i na trci u kategoriji do 350 ccm, i ne samo to, pobjedio je i za četri sekunde oborio dotasanji rekord staze u Kragujevcu.  :o

 

Poslednji pehar je primio 24 maja 1959 godine za osvojeno prvo mjesto na ocjenskoj voznji Kotor - Bar.

 

Kao favorit ucestvovao je u medjunarodnoj trci ,,Nagrada Jadrana'' u Opatiji. Vozio se zadnji zvanicni trening tog 18 juna 1959 godine. U jednoj ostroj krivini Cejovic motociklomudara u stjenu cime biva zbacen sa motocikla. Udarac glavom o zid oznacio je kraj jedne moto-karijere koja je bila na vrhuncu. Tek su se ocekivali velkiki uspjesi ovog mladog vozaca. no, i sa zivotom ugasenim u 25 godini zasluzuje mjesto medju velike.

 

[mixa 1034 Napisano Mart 5, 2008]

Vukane svaka cast za tekst.

 

Nadam se da ce se neko naci i iz Srbije da predstavi Istorijat Moto Sporta. Peki?

[AreOut 8 Napisano Mart 6, 2008]

Qq napredniji nam je motosport bio za vrijeme FNRJ nego danas...

[wulfy 196 Napisano Mart 7, 2008]

,,Slucajni'' pobjednik (Niko Lijesevic)

 

U organizaciji AMD ,,Budva'' prvih dana septembra 1958 godine odrzavala se moto-trka. Gdje? Na relaciji Budva-Petrovac. Nezamislivo iz tadasnje perspektivi ako imamo u vidu kakvi su putevi bili u to vrijeme. To je za ono vrijeme bila popularna ocjensko-terenska voznja. Na toj trci je bilo 30 ucesnika, izmedju ostalih reprezantativci Crne Gore predvodjeni vec pomenutim Dragijem Cejovicem. Oni su trebali da voze van konkurencije ali Dragi Cejovic je insistirao da i oni imaju isti tretman kao i ostali. Reprezentaciju Crne Gore tada su cinili: Dragi Cejovic, Bozo Krivokapic, Nikola Vukcevic i Veljko Bozovic. Po svjedocenju Nika Lijesevica dodatni motiv za trku mu je bila i arogancija reprezetativaca koji su mislili da je dovoljno da se pojave na startu iosvoje titutele. Postoje price da su u toku trke znali da se zaustave, da malo probaju svjezeg grozdja pa onda dalje u trku. Kada su se sabrali rezultat u ocjensko-terenskoj voznjii Niko Lijesevic je skupio najvise poena. Ostao je jos jedan brzinac u Budvi da se odradi. Niku je bilo potrebno trece mjesto da postane apsolutni pobjednik. Prvi je bio Cejovic, drugi Lalosevic iz Kotora a treci Niko Lijesevic. Poslije pobjede Niku je ponudjeno da predje u Titograd i postane clan AMSCG. No kako je Lijesevic rekao, odbio je ponudu jer je smatrao da nije za njega karijera moto-trkaca. I kao on sam dodaje: ,,... osim toga, ova prica brzo je pronasla put do moje majke. Ona se kao i vecina majki plasila brze voznje na motorima, bojala se da cu poginuti i trazila da se manem tog hobija. Poslusao sam je, iako sam tada tri motocikla. Sluzbeni i takmicarski motor ubrzo sam vratio, a na svoju vespu sam potpuno zaboravio.''

[wulfy 196 Napisano Mart 7, 2008]

Auto Moto Drustvo ,,Budva''

 

Kada smo se vec ,,dotakli'' Nika Lijesevica pomenimo Ato Moto Drustvo ,,Budva''. Osnovano je 1954 godine. Prve trke u kojima su ucestvovali vezane su za moto-sport. Naime, poslije drugog svjetkog rata jedna od najpopularnijih disciplina je bila i ocjensko-terenska voznja. To je slicno danasnjem reliju, dakle, i kroz otvoreni saobracaj sa ogranicenim prosjecnim brzinama. Koliko je bio moto-sport popularan govori i to da je 1955 godine bilo sedam trka na teritoriji Crne Gore. Te godine (godinu od osnivanja drustva) iz AMD ,,Budva'' na moto-trkama ucestvovali su Drago Vucinic, Ljubo Grujic i Dusan Niklanovic. Tada je uspjeh bio i samo pojaviti se na trci.

 

U sezdesetim godinama tim iz AMD ,,Budva'' koji se takmicio na moto-trkama sacinavao je sledece ljude: Djuro Vujovic - Bata, Dusan Niklanovic, Niko Palunko, Milos Nisavic, Ljubo Grujic, Miro Adjic, Drago Vucinic iJoko Aleksic.

 

Inace tih sezdesetih godina i Budva je imala svoju brdsko-brzinsku moto-trku. Start trke je bio ispred hotela ,,Mogren'', odatle se islodo kuce ,,Andjus'' pa uzbrdo Gospostinom. Tu je bilo puteva (kakvih takvih) ali najcesce se islo na varijantu preskakanja medja. Potom su se spustali do hotela ,,Avala'' pa potom krug do startnog mjesta ispred hotela ,,Mogren''. Brzinski dio trke odrzavo se na pravcu hotel ,,Mogren'', pa putem uz Slovensku plazu do rta Zavale. Posto sada Budva ne lici na onu nekad prilazem fotografiju gdje se vidi taj pravac (dobro nije bas pravo, ova blago zakrivljena bijela linija paralelna sa morem)

 

[wulfy 196 Napisano Mart 10, 2008]

ZVJEZDASTE VOZNJE (reli ,,Sutjeska'')

 

Ovo je zapravo bilo najvece reli takmicenje na prostorima bivse Jugoslavije. Sada cu opisati kako se razvijao. Poslije ukidanj ,,Jadranskog relija'' ostala je praznina koju je Auto Moto savez Slovenije htio da ispuni. Povod je bio 20 godina revolucije... najvese je bilo automobila, ali ucestvovali su i motocikli.

 

Godina 1961

 

Te godine AMS Slovenije organizuje reli sa ciljem u Ljubljani. Reli se odrzavao samo n tlu Slovenije pa su startna mjesta bila: Jasenica, Kopar, Maribor, Crnomelja i Brezica. dakle ekipa startuje u nekom od gore pomenutih mjesta i vozi do Ljubljane.

Propozicije su bile sledece:

- put mora imati pet etapa od kojih jedna etapa obavezno treba da bude preko brda

- prosjecna brzina vozila na svim etapama iznosila je 45 km/h

- Put od startnog mjesta do cilja dug je 210 km.

Bodovanja su vrsena na sledeci nacin:

- svaki minut kasnjenja na start ,,kostao'' je 10 kaznenih poena (zakasnjenje od 30 minuta znacilo je diskvalifikaciju)

- prijava ,,organa Narodne milicije'' ili funkcionera takmičenja za poslijedicu je imalo 50 kaznenih poena.

- Takmicar je morao da prijavi ostecenja na vozilu, u slucaju da ima neprijavljeno ostecenje dobijao je 5 kaznenih poena

- Odredjeni broj kaznenih poena donosilo je zakasnjenje na tehnicki pregled ili prerani start.

 

 

Godina 1962

 

Ovoga puta pravila su bila nesto promjenjena, pa je svako morao prvo da obidje sva startna mjesta, pa se tek onda islo na cilj. Zbog toga je duzina relija varirala od 337 km do 398 km. Jos jedna izmjena se odnosila na prosjecnu brzinu koja je sada bila 50 km/h

 

 

Godina 1963

 

Za zvjezdasti reli postoji interesovanje i van Slovenije pa treci po redu reli organizuje Auto Moto savez Slovenije i Auto Moto Savez Hrvatske. Trebalo je da se startuje na Titov rodjendan, ali posto su tada bili neki izbori pomjeren je za 4 jul (dan borca). Tada reli dobija ime ,,Bratstvo - jedinstvo''. Cilj ovog relija bio je u Kumrocu, dok su startne pozicije bile u Ljubljani, Postojni, Mariboru, zagrebu, Rijeci, Slavonskom Brodu i Banja Luci.

Pravila su nesto izmjenjena pa je tako start bio sa ugasenom masinom. Poslije paljenja masine islo se do linije koja je oznacavala ispit kocenja. . Odstupanje od crte (preko 15 cm) i utroseno vrijeme od paljenja masine do kočenja donosile su prve kaznene poene. Interesatno je da je u prvim etapama bilo dozvoljeno do 5 min. prije ili poslije zacrtanog vremena proci, dok je u cetvrtoj etapi i sekund odstupanja donosio kaznene poene.

Takodje od 1963 godine osim sportske klase (koja se bodovala za prvenstvo) postojala je i turisticka klasa, dakle vozaci entuzijasti kojima je bilo bitno ucestvovati.

 

 

Godina 1964

 

Za ovu godinu planirano je da cilj trke bude Tjentiste, ipak zbog rekunstrukcija puta za cilj su odredjene Jajce. Ovoga puta reli i zasluzuje ime Bratstvo-jedinstvo jer su startne tacke rasporedjene u svim republikama

 

 

Godina 1965

 

Od ove godine cilj relija je bio na Tjentistu. Reli je sada porastao do tih razmjera da je to bilo najvece takmicenje u oktanskom sportu u Jugoslaviji. Te godine je postala primjetna i uniformisanost, odnosno pojedini klubovi su za svoje takmicare obezbjedili i jednoobrazne kombinezone. Reli ,,Bratstvo-jedinstvo'' za cetri godine postojanja postala najmasovnija sportska manifestacija. Ajde da pomenem da je te godine AMD Budva osvojilo prvo mjesto  ;D

 

 

Godina 1966

 

Ponovo promjena imena. Sada se takmicenje zove reli ,,Sutjeska''. Dakle, opet je cilj bio Tjentiste. Te godine bilo i najvise ucesnika relija, preko 2.000 (i u sportskom i turistickom djelu) sa 1.100 vozila. Novina je da je te godine reli bio prijavljen kao medjunarodni i da je usao u kalendar medjunarodnih moto organizacija (FIA i FIM)

 

 

Godina 1967

 

Reli ,,Sutjeska 67'' obiljezio je jedan bizarni icident. Dan prije nego sto je trebao da se odrzi ispit spretnosti u blizini uredjaja za automatsko mjerenje vremena udara grom. Posto je taj uredjaj radio na principu foto celije receno je da se ne moze u toku dana pravilno izmjeriti vreme, pa je brzinac vozen u cik zore. Zbog toga se desilo da odredjene (dosat) ekipe nisu stigle na taj dio takmicenja. Poslije mnostva zalbi i zbrke koja je nastala, pobjednik je ipak odlucen za stolom, a ne na stazi. Pomenimo i da je te godine nagrade urucio licno Josip Broz Tito.

 

 

Godina 1968

 

Sutjeska je mnogima bila interesatna cisto da se provozaju do tamo. Zato su koristili i reli, tako da je ove godine bilo puno vozaca u tzv. turistickoj klasi. Tako da najmanje izgleda gledalo na pobjedu, bitno je bilo ucestvovati...

 

 

Godina 1969

 

Za ovu godinu konacno imam jedan podatak za motocikle i to vrlo malo. Naime, naisao sam da je u Tjentiste iz Sarajeva krenulo 25 motocikala. kakvi su rezultati bili medju motociklistima, ne znam.

 

 

Godina 1970 i dalje

 

Znam da se i ove godine odrzao reli ,,Sutjeska'', ali mi fali podataka (jos nisam zakopao dublje po arhivama). Uaostalo reli Sutjeska je vec bio svima poznat pa je mogao da ,,plovi'' kroz sedamdesete i osamdesete.

 

 

 

P.S. Pokusavam da ,,nacnem'' teme, ne bih volio da se ova tema pretvori u monolog. O reliju Sutjeska zaista malo znam, a ,,opstepoznat'' je i zato sam ga pomenuo, zato, ako znate sto... PUCAJTE... 

[mixa 1034 Napisano Mart 10, 2008]

 

Evo da se neki prisjete.

[Biker Boy 2616 Napisano Mart 21, 2008]

Odlican text svaka cast. Nisam tad bio ziv,ali vrlo mi je zanimljivo citati :o

[Obelix 140 Napisano Mart 21, 2008]

Ima nas koji imamo i pehare sa Relija Sutjeska ( jel' se to meni čini da se sad malo ko qrčim  ;D )

 

Prvi put sam bio na reliju 1979.Reli se održavao 4. jula ( Dan borca )

 

U srećna vremena iz Bijeljine je kretalo po 40 "posada",što na dva što na četiri točka,a '83 sam viđao i startne brojeve debelo preko 4000 .Od matičnog AMD smo dobijali bonove za benzin,  bioi ih je dovoljno da produžimo na more,obaveno Orašac ili Kupari kod Dubrovnika ( zamislite kada se u to doba svali preko 400 motora u jedan kamp  )

 

Reli je bi ,takozvanog "društvenog karaktera".Vozili smo po zadatom itinereru,sa strogo zadatim vremenima kada morate uću u vremensku kontrolu (  ni ranije ni kasnije,inače slijedi kazna ) ,a pehari su se osvajali na ispitu spretnosti.U to doba Motiklisti su vozli kratak ispit od 6 čunjeva raspoređenih u slovo T ( eh,Jože,Jože  ).

Bilo je teško osvojiti pehar jer je ispit bio prekratak.Najbolji su ga vozili za oko 15 sekundi.U jednu sekundu se znalo " utrpati" i preko 30 takmičara. Bio je veliki rivalitet,bukvalno od Triglava do Đevđelije    .Strašno su vozili Mario Ravnić iz Matulja ( Čz 250 i XT 500, ' 84 je imao kolekciju od 110 pehara  ),Mozetič Miran ( BMW R 80 GS ) i Mis Martin ( MZ 250 ) iz Nove Gorice,Tibor Salto ( Tomos ) Magnet ,Sombor,Osječanin Miroslav Škaro,moj sugrađanin Nihad - Gida Mulaimović ( Java,Honda ),Trebinjci,Dubrovčani,podgoričani ( Titograd  ).

Tadašnji prvaci Jugoslavije u brzinskom motociklizmu i moto - krosu ( Mitja Erjavec,Boris Bajc...) nisu mogli ni da nam se primaknu.

Poslednjeg dana je voženo finale " po republikama" ( imao sam čast  :D ) naime po dvojica najboljih iz svake republike su se borila za svoju zastavu 

 

Neopisivo dobro druženje,naravno,nikada neće biti zaboravljeno.

[markone 447 Napisano Mart 22, 2008]

Ima li neko nekakve podatke o trkama oko Dubrovnika 1946.-1950.?

Interesuje me da li se igde pominje moj pokojni ćale Žarko (Boško) Manojlović? 1948. ili 1949. imao je nesreću na trci kada je ostao invalid (smrskan zglob leve noge).

Imam negde par njegovih slika na Beneliju i sa lovorovim vencem, ali u silnim selidbama ne mogu da ih nađem...