Crkva Sv. Nikole istraživana je 60-ih godina prošlog veka i tu su pronađeni brojni natpisi i elementi kamene plastike koji jasno ukazuju na poreklo hrama i njegov stil, odnos sa moravskom školom. U okvirima hrama pronađeno je i 970 grobova, nakit, grnčarija, novac... danas se nalaze u Narodnom muzeju u Beogradu, gde sam i napravio ove fotografije. Među nalazima je i prsten sa grbom Lazarevića. Ništa bez drona... Levo od tvrđave, u njenom podnožju, vide se i ostaci gradske rimokatoličke crkve tzv. Saške crkve, koja je dobila naziv po rudarima Saksoncima (Sasima), koji su pored dubrovačkih trgovaca i domaćeg srpskog stanovništva činili deo bogatog i raznolikog kulturnog i verskog mozaika srednjovekovnog Novog Brda, kao jednog od najznačajnijih gradova srednjovekovne Srbije. Za tu "Sašku crkvu" se kaže da je 1466. godine uzeše Turci, a sledeće 1467. godine raselili su novobrdske rudare u Carigrad i primorske predele. Turci su i ovu crkvu pretvorili u džamiju. Dan se bližio kraju i došlo je vreme da napustim ovo sjajno mesto, istim putem krenuh nazad prema motoru. Prolazeći pored ugostiteljskih objekata koji su se zatvarali, naiđoh baš na policajca sa početka ovog mog pisanja, sa kojim po dolasku već razmenih par reči. Upita me on gde idem dalje, kakvi su mi utisci, i uz osmeh, kako mi se sviđa "Artana"? Takođe uz osmeh odgovorih da je Novo Brdo veoma zanimljivo i lepo mesto i između ostalog, rekoh mu da primetih i dosta rupa, puno tragova "divljih" tragača za blagom. Reče mi on da je sada još i dobro, kao da su svojevremeno i "Kforovci" takođe puno špartali ovuda sa metal-detektorima. Napravih se naivan pa ga upitah šta su tražili svi ti ljudi? "Razno blago, prvenstveno srebrni novac" - odgovori on. Ja priupitah onako još naivnije: "Pa čiji to srebrni novac?". "Kako čiji, vaš srpski" - odgovori on pružajući mi ruku... Navlačim opremu i krećem nazad. I kao po običaju, nakon obilaska ovakvih mesta uvek prve kilometre vozim baš lagano, jer misli mi i dalje lutaju ko zna gde. Emocije, snaga vere, koreni, svest o srpskom poreklu... sve je ovde nekako mnogo jače, i poput Kosovskog zaveta ostaje to negde duboko u duši, da podseća, hrabri, ali i opominje... Kojekuda po Srbiji – Google My Maps WWW.GOOGLE.COM Kojekuda po Srbiji

U Novom Brdu je bilo sedam pravoslavnih i dve katoličke crkve. Najznačajnija je srpska crkva Svetog Nikole, koja je bila saborna gradska crkva. Od tvrđave koju sam upravo obišao bilo mi je potrebno oko desetak minuta pešačenja da bih došao do svetinje na susednom brdu. Prošavši pored ugostiteljskih objekata dolazim i do malog račvanja sa putokazima. Na jednom od njih samo piše "katedrala" - zanimljivo. Kako prilazim crkvi tako sve više stičem utisak da Albancima ovaj lokalitet uopšte nije zanimljiv, već im služi samo za politička potkusurivanja. Zašto? Pa veoma jednostavno, pre pet godina Ramuš Haradinaj proglasio je pravoslavnu crkvu Svetog Nikole u Novom Brdu za rimokatoličku katedralu! Nakon što je složio priču i izlagao Nemce, Haradinaj je dobio nekoliko stotina hiljada Evra za sanaciju "rimokatoličkog hrama". I sam se preko društvenih mreža hvalio kako "Nemačka finansira projekat važan za kosovsku kulturu i istoriju", dodavši kako je "Artanska katedrala kao kulturno i versko nasleđe sama po sebi priča, obogaćuje naš identitet i dokaz je suživota u ovim oblastima”. Na vrhuncu ludila, uprkos tome što pripada SPC, ovde je služena čak i katolička misa! Istorija Novog Brda kontinuirano je izložena falsifikovanju, tako da je pre petnaest godina na tablama oko ovog lokaliteta pisalo kako su na njegov razvoj uticali Venecijanci, Jevreji i Dubrovčani. U ovim tekstovima nijednom rečju se ne pominju Srbi, a Velika seoba iz 1690. predstavljena je kao: "masovna iseljavanja ka drugim mestima kao što su Turska, Makedonija, a takođe i ka drugim gradovima Kosova (Gnjilane, Priština, Prizren, Vučitrn, Mitrovica)”. Kao glavni razlozi seobe navode se teški ekonomski uslovi, razni politički razlozi i duge hladne zime. Međutim, podaci i istorija govore nešto sasvim drugo, a barski nadbiskup Marin Bici 80 godina pre Velike seobe Srba izveštava tokom svoje zvanične posete Novom Brdu da su Turci pretvorili u džamiju "lepu i skupocenu crkvu srpskih despota". Crkva Svetog Nikole nastala je oko 1370. kao gradska katedrala grada Novog Brda, čiji je razvoj tada bio u usponu zahvaljujući njegovom rudniku srebra. Prvobitna arhitektura hrama bila je izuzetna i uklapala se u tokove srpske srednjovekovne sakralne arhitekture. U vreme despota Stefana Lazarevića, na istočnoj strani proširena je prva crkva, čiji bi ktitori mogli da budu kralj Vukašin ili knez Lazar, što se vidi i po drugačijoj arhitekturi. Do pada Novog Brda pod osmansku vlast bila je glavno pravoslavno bogoslužbeno mesto, bila je sedište mitropolita i episkopa. Kasnije su Turci Crkvu Svetog Nikole pretvorili u džamiju i kao takva je postojala sve dok ceo kraj nije nastradao u zemljotresu. Iako se radi o ostacima nekada velelepnog hrama, stubovi, temelji od šarenog mermera... i dalje plene svojom lepotom. Zaista mi je prijao svaki trenutak proveden na ovom mestu. Vreme je nekako proletelo i sunce se već spustilo nisko, pravi trenutak za fotografa u pokušaju. Nastaviće se...

Da niste slučajno danas prešli preko Kosmaja?

Startovala te policija zadužena za moral (za "davanje smernica") ili šerijatska (verska) policija. Velika ovlašćenja imaju. Sve gledaju i ako hoće mogu da te drndaju za šta god: recimo ponašanje, oblačenje (ženske osobe starije od 7 godina obavezno hidžab, i ako ga nose, ne sme "previše" kose da viri), nema šminke, nema zapadnjačkih frizura, pripijene odeće, odeće poput pocepanih farmerki, kratkih šortseva, nema odeće drečavih boja, nema šetnje momak/devojka, trans i ekipu koja je pod zastavom duginih boja bolje da ne pominjem...). Oni nose jednobojne maslinasto-zelene uniforme i beretke. Saobraćajne policajce i pozornike si i sam prepoznao. Maskirnu uniformu sa tamno zeleno/crnom digitalnom šarom nosi njihova specijalna policija (imaju i skroz crne uniforme). Dok maskirnu uniformu sa klasičnom ili digitalnom šarom ali u pustinjskoj kaki boji nosi vojska. Što si "moralistima" bio sumnjiv, stvarno ne znam?

Upržiš sitno seckani crni i beli luk, dodaš sitno seckan paradajz, zatim paradajz pire, dodaš jaja a od začina so, biber i kurkumu... i eto je klasična persijska kajgana.

I naravno, kako na jednom ovakvom mestu ne podići dron... Kojekuda po Srbiji – Google My Maps WWW.GOOGLE.COM Kojekuda po Srbiji Nastaviće se...

Tokom jedne posete Narodnom muzeju u Beogradu, u delu koji se bavi srednjim vekom, primetih i jednu zaista dobro odrađenu video prezentaciju vezanu upravo za Novo Brdo. Nastaviće se...

Do predela koji je udaljen nekih 40 km istično od Prištine i 20 km severno od Gnjilana, dovodi me vijugavi uzani ali korektni put koji preseca plodno brdovito područje kosovskog Pomoravlja. Prilazeći zadužbini kralja Milutina ne mogu da se otmem utisku da je potpuno svejedno iz kog pravca stižete, srednjovekovno utvrđenje jednostavno dominira čitavim krajem. Moja pojava (kao i obično) uglavnom privuče pažnju lokalaca koji se nalaze u blizini. Tako je bilo i ovaj put. U podnožju tvrđave lako nalazim mesto za parkiranje koje se nalazi tik uz neki ugostiteljski objekat. Dok su svi pogledi uprti u mene, lagano skidam opremu, osmatram okolinu i pravim prve korake baš prema pomenutom objektu od kojeg i počinje pešačka staza (uspon) ka tvrđavi. U bašti restorančića osim nekolicine civila sedi i 6 uniformisanih kosovskih policajaca... priđoh i obratih im se: - Dobar dan. Malo iznenađeni, dvojica mi odgovaraju sa dobar dan, dvojica sa mirdita, dok me dvojica neprogovorivši ništa samo mrzovoljno merkaju. - Vidim ovaj veliki znak stop i za pešake, može li se do tvrđave? - Može može, taj znak stoji tu još od kada su bili radovi, slobodno idi. - Hvala - Nema na čemu Prošavši pored mlade u venčanici koja je baš ovo mesto izabrala za poziranje profi fotografu, stižem i do zidina čiji su moć i slava minuli tokom vekova, usled pljački, ratova i rušenja od strane svih onih koji su kidisali na ovaj kraj, a bilo ih je... Srpska duhovna i kulturna baština na Kosovu i Metohiji, pogotovo poslednjih decenija, ponovo se našla na udaru onih kojima ne pripada, a sve u cilju prisvajanja, usled neimanja sopstvene istorije i identiteta. Samo jedan od takvih primera je srednjovekovno utvrđenje Novo Brdo, kao i Saborni hram Svetog Nikole u njegovoj neposrednoj blizini, koje Albanci svojataju, uz stalne tvrdnje da su njihovi. Na fotografiji ispod se na susednom brdu upravo vidi Saborni hram koga sam spomenuo a o kome ću nešto kasnije... Međutim, iako ovo naselje kosovski Albanci nazivaju Artana, radi se o gradu čiji su koreni nesumnjivo srpski. Tvrđavu Novo Brdo je 1285. godine sagradio srpski kralj Stefan Milutin. Značajna rudarska aktivnost na Novom Brdu počela je u prvoj polovini 13. veka, za vreme vladavine srpskog kralja Stefana Vladislava. U vremenu Stefana Dušana tu je postojala i kovnica novca, a od 1349. kovali su se groševi sa nazivom grada. Novo Brdo se pojavljuje u istorijskim zapisima 1325. godine, već poznato kao naselje, rudarski i trgovački centar u kome su trgovci Ragužani – Dubrovčani, obavljali trgovinu i imali carinarnicu i konzula. U pojedinim srpskim izvorima iz sedamdesetih godina 14. veka postoji svedočanstvo da je knez Lazar dodelio manastiru Ravanici godišnji prihod od 150 litara srebra sa Novog Brda. Despot Stefan Lazarević je u Novom Brdu imao svoj dvor, a 1412. godine donosi Zakon o rudnicima – novobrdski zakonik po kome je bio uređeno rudarenje i život stanovnika ovog grada. U vreme vladavine srpskog despota Stefana Lazarevića i njegovog naslednika Đurđa Brankovića Novo Brdo je zadovoljavalo 20% evropske potrebe za srebrom! Novo Brdo je u srednjem veku bilo pravi kosmopolitski grad, sa oko 40.000 stanovnika, četiri puta veći od tadašnjeg Londona i mnogo veći od tadašnjeg Dubrovnika. Iz novobrdskih rudnika proizilazila je ekonomska, a samim tim i svaka druga moć Nemanjićke Srbije. Turski istoričar Dursun-beg je sredinom 15. veka opisao grad i tvrđavu Novo Brdo kao “središte svih zemalja” široke autonomije u okviru srpske despotovine i veliki grad “kao jedan majdan zlata i srebra”. Ulaz u zamak gornjeg grada nije bio moguć. Teška drvena vrata su bila zaključana, ali sam na njima primetio jednu širu pukotinu, koju sam iskoristio tako što sam na nju stavio objektiv kamere. Tako je nastala ova fotografija. Lokacija na kojoj se utvrđenje nalazi nije izabrana bez razloga. Osim da štiti bogate rudnike, utvrđenje je kontrolisalo i čitav kraj. Pogled sa tvrđave je zaista priča za sebe. Kao simbol bogatstva i moći, Novo Brdo je bilo ucrtano na mapi sveta, zvali su ga majkom svih gradova, kako su govorili "Grad srebrni, u istinu i zlatni", zbog rudnika srebra koje je u sebi imalo primese zlata (i do 33%), ili tzv. glamsko srebro. Kao značajan privredni centar srpske srednjovekovne države, pre nego što će pasti u 350 godina dugo ropstvo pod Osmanlijama, Novo Brdo se posebno izdvajalo jer je srpskim vladarima i despotima donosilo godišnje više od 200 hiljada dukata. Godišnje se prema tome iz novobrdskih rudnika nije moglo vaditi manje od 7 tona zlata, a ovaj obim proizvodnje je sačuvao i spasio italijansku ekonomiju i smanjio tamošnju monetarnu krizu početkom 15. veka. Za vreme vladavine cara Dušana Novo Brdo postaje jedan od najvažnijih rudnika srpske imperije, u kome postoji kovnica novca, sa velikim nalazištima iz kojih se Hilandaru poklanjalo 87 kg srebra. Despot Đurađ Branković vek kasnije, posle prvog pada Srbije, predaje Dubrovčanima na čuvanje 50 hiljada dukata i skoro 2,5 tone srebra! Tvrđava Novo Brdo se nalazila na uzvišenom bregu na 1100 metara nadmorske visine i sastojala se od manjeg Gornjeg i većeg Donjeg grada, koji su delili jedan zajednički zid i bili povezani kapijom. U manjem delu novobrdskog grada je bila smeštena vojna posada i verovatno deo gradske uprave, dok su u većem, gde se danas naziru ostaci zgrada i skladišta, verovatno živeli najuticajniji stanovnici Novobrđani. Novo Brdo je tokom prvih godina vlade kralja Milutina (1282—1321) postalo jedno od najvažnijih naseobina nemačkih rudara Sasa, a po njima se zvalo i Saško Mesto. Saski valturci (rudari) bili su glavni rudari, a osim Dubrovčana i drugih na trgu su trgovali i saski purgari (građani). Sasi su imali svoj sud, svoje notare, svoje crkve, i zbog svoga naprednoga rudarstva u Novom Brdu toliko su bili čuveni, da su ih odavde u 14. i 15. veku pozivali u Italiju i Španiju. Turci su prvi put opseli Novo Brdo 1412. godine, ali bez uspeha. Poslednja slobodna srednjovekovna srpska teritorija je 1439. godine pala u ruke osmanlija, pod vođstvom sultana Murada II. Međutim, posle zauzimanja grada Smedereva, poslednje prestonice Kneževine Srbije, utvrđenje Novo Brdo se odupiralo otomanskom osvajanju i odbilo je predaju i kapitulaciju. Posle dugotrajne opsade, rumelijski beglerbeg Šehabedin je 27. juna 1441. godine uspeo da osvoji Novo Brdo – najznačajniji privredni centar Srbije. U novoobnovljenoj Srbiji grad je postradao već 1444. kada je porobljen i popaljen. Sve ovo vreme rudarska proizvodnja nije prekidana jer su od nje korist imale sve strane. Novo Brdo, opkoljeno i okupirano, ostalo je još neporaženo i nastavilo otpor sve do 01. juna 1455. godine, kada je, posle četrdeset dana žestokog otpora i dugog i teškog osmanlijskog bombardovanja topovima, Novo Brdo konačno kapituliralo. Sultan Mehmed Osvajač je ušao u grad i naredio surovo pogubljene svog plemstva i radno (vojno) sposobnih muškaraca. Nastaviće se...

TC Usce, Beograd

Ulipijana je bila okružena bedemima četvorougane osnove, čiji ostaci su vidljivi i danas. Severno i zapadno od grada nalazile su se nekropole, a severoistočno kastrum, od kojih su ostali očuvani delovi severne nekropole i severne kapije s odbrambenim kulama. Unutar bedema starog utvrđenog grada nalaze se ostaci ranohrišćanske crkve iz 6. veka, memorije s mermernim sarkofagom, ostaci dveju termi i turskog kupatila. Kao i obično, na ovakvim lokalitetima pogled sa visine uvek daje posebnu draž. Arheološka istraživanja lokaliteta započeta 1954. godine i dalje traju. Ulpijana se nalazi pod zaštitom države Srbije kao arheološko nalazište od izuzetnog značaja ali je njen status krajnje nejasan, kako usled same političke situacije u južnoj srpskoj pokrajini, tako i usled činjenice da su privatna lica vlasnici zemljišta na kome nalaze njeni ostaci. Kojekuda po Srbiji – Google My Maps WWW.GOOGLE.COM Kojekuda po Srbiji

Kao neko ko voli antiku i zaista uživa na takvim lokalitetima, nisam mogao da odolim a da ne posetim Ulpijanu. Ulpijana (Justinijana Sekunda) bila je rimski i ranovizantijski grad u provinciji Gornjoj Meziji. Njeni ostaci se prostiru na površini od 70 ha na prostoru između Prištine, Gračanice i Lipljana. Lokalitet Gradina koji sam posetio je veoma lako naći, nalazi se pored puta na svega 1 km od manastira Gračanica. Osnivanje Ulpijane vezuje se za vladavinu Marka Ulpija Nerve Trajana koji je vladao između 98. i 118. godine. Ulpijana je tokom vekova doživela nekoliko faza razvoja o kojima svedoče očuvani objekti i pronađeni artefakti. Povoljan geografski položaj i obližnja rudna bogatstva, pomogli su Ulpijani da se ubrzano razvije i postane politički, ekonomski, verski i kulturni centar ovog kraja. Goti su ga opustošili 471. godine a Pola veka kasnije, Ulpijana je 518. godine sravnjena sa zemljom u velikom zemljotresu. Grad je nakon toga obnovio vizantijski car Justinijan I, po kome je grad i nazvan Justinijana Sekunda, za razliku od Justinijane Prime, kod današnjeg Lebana. Veliko otkriće i pravi dragulj Ulipijane predstavlja bazilika s krstionicom iz 4. veka. Veruje se da je bila posvećena svecima Floru i Lavru koju su ovde živeli i umrli u 2. veku. U okviru Ulpijane otkriveno je i više stotina kvadratnih metara mozaika izuzetne lepote i vrednosti. Nažalost, samo delić koji se nalazi na fotografiji ispod sam uspeo da vidim, ostatak je bio prekriven radi zaštite. Nastaviće se...

Iako mi je Bliskog istoka "preko glave", uvak rado pročitam ili saslušam dogodovštine nekoga ko je dole bio i ko se vratio oduševljen. Nakon ovoga što si doživeo (a što sam citirao), verujem da ti se potpuno promenilo shvatanje i pogled uopšte, kada su saobraćajne gužve u pitanju. Da ljudima koji prate tvoj putopis dočaram delić tog saobraćajnog haosa, postaviću dve moje fotografije na koje prvo naleteh. Obe napravih u susednom Iraku, u Bagdadu. Ovde nema provlačenja. Ova fotografija je zapravo odraz u retrovizoru. Pošto mi je dobro poznata ta tematika, samo da pojasnim. Iran je kao i Irak većinski Šiitska zemlja, dok je Sadam Husein bio Sunit. Iran je sa radošću pozdravio hvatanje a kasnije i vešanje "zlikovca i kriminalca koji je Iranu i Šiitskom narodu naneo mnogo zla", bez obzira čija ga je ruka pravde stigla. Predstava koju si video i uslikao ne slavi Američkog vojnika. Ona je odrađena po istinitom događaju, tačnije po fotografiji koju postavljam ispod. Osim Sadama, na fotografiji se vidi i mladić koji je pomogao pri hvatanju i prvi uspeo da dođe do Sadama u njegovom skrovištu. Tom prilikom ga je udario pesnicom, raskrvario mu usnu i sasuo mu u lice sve što je imao. Mladić jeste u uniformi ali nije vojnik. Nakon što mu je Sadamov režim ubio ujake, uhapsio oca... mladić je emigrirao u SAD, a za vreme američke vojne kampanje u Iraku vratio se sa njima kao prevodilac. Mladić se zove Samir i Šiit je poreklom sa juga Iraka. Izvini zbog ovog upada, samo cepaj! Sa uživanjem pratim.

Srpski kralj Milutin je velelepnu Banjsku namenio sebi za grobnu crkvu i tamo je najpre i bio sahranjen. Međutim, posle Kosovske bitke 1389. godine, njegovo telo je preneto u Trepču, a potom, 1460. godine u bugarski grad Sofiju, u crkvu Svete Nedelje gde se i sada nalazi. Nažalost i manastir Banjska je pratio sudbinu svog ktitora. Monumentalno zdanje manastira Banjske sa crkvom, trpezarijom, bibliotekom, konacima i “palatom carskom” je počelo da propada vrlo rano. 1419. godine je bio "zapaljen dom Svetoga Prvomučenika" i "požeženo knjižije". 1433. manastir je još uvek pojao, ali je u drugoj polovini istog veka zapusteo. Po naredbi sultana u 16. veku je razoren jer su se u njemu skupljali hrišćanski begunci pred turskom vlašću. Najveća razaranja zabeležena su 1689. godine, za vreme tursko-austrijskog rata, kada su ga naizmenično koristile turska i austrijska vojska kao vojno utvrđenje. U toku 17. veka iskopani su i manastirski podovi koji su bili ukrašeni raznobojnim mermerom. Za vreme Prvog srpskog ustanka crkva je još jednom zapaljena od strane Turaka. U 19. veku, već razrušena crkva, pretvorena je u džamiju i kao takva služila je sve do Prvog svetskog rata. Godine 1912. Turci su napustili Banjsku. Razrušen i zapušten manastir je čekao obnovu. Arhitekta i profesor Beogradskog univerziteta Đurađ Bošković je od 1928. godine detaljno snimao i ispitivao ruševine crkve u Banjskoj, da bi se sa obnovom počelo 1938. godine. Međutim, Drugi svetski rat doneo je nove nevolje, tako da radovi na crkvi nisu dovršeni. Mošti kralja Milutina se i dalje nalaze u tuđoj zemlji, daleko od njegove zadužbine u kojoj je sve spremno za njegov povratak. Tokom svoje skoro četrdesetogodišnje vladavine, pored manastira Svetog Stefana u Banjskoj podigao je ili obnovio: Gračanicu, katolikon manastira Hilandara, Crkvu Svetog Spasa u Žiči, Crkvu Bogorodice Ljeviške u Prizrenu, Crkvu Svetog Đorđa u Starom Nagoričinu kod Kumanova, Crkvu Svetih Joakima i Ane u Studenici... Glavni ukras spoljašnjosti crkve predstavljao je raznobojni tesani kamen u žućkastoj, rumenoj i sivoj boji, kojim su bile obložene fasade. Delovi kamenog ukrasa manastirskih fasada nalaze u Narodnom muzeju u Beogradu, Arheološkom muzeju u Skoplju, a nešto je ugrađeno u objekte sela oko Banjske. Ipak, znajući da se radi o velikoj svetinji, narod je vekovima obilazio znamenite zidine Banjske. Ponovo je, trudom Srpske Crkve, manastir oživeo i propojao 2004. godine, kada se u njemu okupilo mlado monaštvo. Manastir je odmah po osnivanju postao duhovni centar Srba na Kosovu. U toku 2006. godine počela je obnova same crkve i šireg manastirskog kompleksa. 2017. godine manastir Banjska je na svom imanju obnovio proizvodnju nekada čuvenog manastirskog piva, što je značajno doprinelo vraćanju samopouzdanja pretežno srpskog lokalnog stanovništva u mogućnost održivog života i opstanka na ovom području Kosova i Metohije. Manastirsko Banjsko pivo najstarije je pivo kod Srba, nepasterizovano i nefiltrirano, prijatnog ukusa i mirisa, proizvedeno od visokokvalitetnih sorti slada i hmelja, pivskog kvasca i kvalitetne izvorske planinske vode. Tradicija pivarstva u manastiru Banjska potiče još iz srednjeg veka, a prvi pomen o proizvodnji piva u manastiru imamo u Svetostefanjskoj Hrisovulji iz 14. veka kralja Stefana Uroša Milutina manastiru Banjska. Ovo je takođe i prvo zanatsko (kraft) pivo proizvedeno u nekom od manastira Srpske pravoslavne crkve, kao i prvo zanatsko pivo proizvedeno na Kosovu i Metohiji. "Netko bješe Strahiniću bane, Bješe bane u malenoj Banjskoj, U malenoj Banjskoj kraj Kosova, Da takoga ne ima sokola..." Kojekuda po Srbiji – Google My Maps WWW.GOOGLE.COM Kojekuda po Srbiji

"Netko bješe Strahiniću bane, Bješe bane u malenoj Banjskoj, U malenoj Banjskoj kraj Kosova, Da takoga ne ima sokola..." Da, ovo je početak čuvene pesme srpske epske narodne poezije "Banović Strahinja", poduže pesme čiji sam deo nekada kao školarac morao da znam napamet. Po ko zna koji put vozim severom naše južne pokrajine, ali ovo je prvi put da mi se upravo ti stihovi vrzmaju po glavi, kao da sam ih tek juče naučio. Predeli kojima vozim su prelepi, a vode se kao obronci planine Rogozne. Krivina za krivinom i nije puno trebalo... ...kapija manastira Banjska je bila preda mnom. Gospodo iz Zavoda za zaštitu i naučno proučavanje spomenika kulture... sramota je. Ajde da sam je ja pravio, nego zvanična državna institucija. Zaista je nedopustivo da ovakve table (sa istom greškom) viđam po čitavoj Srbiji. Manastir Banjska nalazi se u krajnje živopisnom krajoliku, na obali istoimene rečice - desne pritoke Ibra i na trasi nekada kaldrmom popločanog puta Carigrad - Dubrovnik. Manastir, sa crkvom posvećenom Svetom Stefanu, svetitelju i zaštitniku porodice Nemanjić, sagrađen je između 1312. i 1316. godine, kao zadužbina srpskog kralja Stefana Uroša II Milutina, jednog od najmoćnijih ali i najbrutalnijih vladara iz dinastije Nemanjića i jednog od najmoćnijih vladara na Balkanu toga doba. Manastir Banjska je jedan od retkih srpskih pravoslavnih manastira sa očuvanom osnivačkom poveljom iz koje se vidi da je prilikom osnivanja manastiru priložen veliki novac, zatim ogromno vlastelinstvo od 75 sela i 9 katuna sa oko 500 pastirskih porodica, sa ribnjacima oko jezera Plav, vodenicama i pčelinjacima... Tako je nastao jedan od najvećih feudalnih poseda crkve u srednjovekovnoj Srbiji. Glavni ponos manastira Banjske bilo je čuveno "banjsko zlato", opevano u narodnoj pesmi i opisano u onovremenim putopisima. Činili su ga tanki zlatni listići kojima je oblagana pozadina fresaka, takođe po uzoru na mauzoleje prethodnih vladara – manastire Studenicu, Mileševo i Sopoćane. Danas je od tog živopisa očuvano samo nekoliko izbledelih fragmenata. Od ostalog banjskog blaga – ikona, rukopisa, srebrnih, pozlaćenih i zlatnih svećnjaka, kandila, kadionica, horosa, kojima je, po kazivanju kraljevog biografa Danila II, štedri kralj Milutin obdario svoju zadužbinu, nije sačuvano ništa. Jedini nalazi skupocenog nakita iskopani su slučajno, za vreme Prvog svetskog rata 1915. godine, iz groba kraljice Teodore, prve žene kralja Stefana Dečanskog i majke cara Dušana. To su dva zlatna prstena: prvi je ukrašen antičkom kamejom, a na glavi drugog je predstava dvoglavog orla i natpis: “Ko ga nosi, pomozi mu Bog” (fotografija ispod). Ovo prstenje se smatra najlepšim srpskim srednjovekovnim nakitom. Fotografija je nešto lošija jer je "kropovana", plus mi je smetalo svetlo koje se odbijalo od staklene vitrine. Prsten se nalazi u Narodnom muzeju u Beogradu. Malobrojni ostaci ornamenata samo svedoče o raskošnoj lepoti ove građevine. Nastaviće se...

Pod dejstvom narkotika vozio motor skoro 200 na sat kroz Laćarak, pa uhapšen! R.M. (23) iz Sremske Mitrovice uhapšen je jer je pod dejstvom kokaina vozio motocikl brzinom od 195 kilometara na čas kod Sremske Mitrovice, gde je ograničenje brzine 60 kilometara na čas. MUP navodi da R.M. koji je zaustavljen danas oko 11.30 sati u Laćarku, nema odgovarajuću vozačku dozvolu i da registarska tablica na motociklu nije vidljiva jer je savijena. Motociklista je zadržan u policiji. Protiv njega će biti podnete prekršajne prijave, a motocikl mu je privremeno oduzet.

Drvo ljubavi, Donja i Gornja Savina isposnica... prateći dalje krivudavi Kanjon Studenice stižemo naravno i do samog manastira. Manastir Studenica jedan je od najstarijih i najvećih srpskih srednjovekovnih manastira. Studenica je zadužbina velikog župana Stefana Nemanje, utemeljivača srpske države i rodonačelnika moćne vladarske dinastije Nemanjića. Pod starateljstvom njegovog sina Save koji je bio I iguman manastira i prvi srpski arhiepiskop, Studenica postaje kulturni, duhovni i medicinski centar srednjovekovne Srbije. Manastir je građen mešovitim romaničkim i vizantijskim stilom čiji je splet proizveo novi arhitektonski izraz poznat pod nazivom raška škola. Ono što odmah upada u oči su svakako zidovi sagradjeni od belog mermera koji izgledaju zaista monumentalno. Crkvu i dan−danas krasi najbogatija romanička fasadna plastika u srpskoj kulturi. Da li ste znali da Srbija ima dugu tradiciju u sokolarstvu? Studenica je svojevremeno bila jedan od najznačajnijih sokolarskih centara u Evropi, a Nemanjići jedni od najboljih sokolara svoga doba. U srednjem veku soko je bio oličenje vladarske vlasti. Pored zlata i svile, bili su najcenjeniji poklon darivan sa dvora na dvor. Kao simbol pojavljuje se svuda: na nadgrobnim spomenicima, novcu, minijaturama i ornamentima, u nazivima mnogih planina i mesta. Pored toga, manastir je poznat i po svojoj zbirci fresaka iz 13. i 14. veka, od kojih je daleko najpoznatija freska Raspeće Hristovo iz 1207. godine, jedno od najvećih dostignuća umetnosti srednjeg veka. Dve godine kasnije Bogorodičina crkva bila je u potpunosti završena, u celosti oslikana freskama koje su je činile jednim od najlepših hramova na svetu. Zamišljena kao svojevrsni mauzolej rodonačelnika vladarske loze Nemanjića, Bogorodičina crkva danas čuva mošti velikog župana Stefana Nemanje, prvog srpskog kralja Stefana Prvovenčanog (fotografija ispod), kao i kralja Stefana Radoslava. Osim pomenutih u crkvi se nalaze i mošti velike županice Ane (Anastasije) Nemanjić, majke Svetog Save. Od pada poslednje srpske srednjovekovne države 1459, Turci su često napadali manastir. Prva značajna restauracija je izvršena 1569, kada su freske Bogorodičine crkve ponovo naslikane. Početkom 17. veka, požar i zemljotres su oštetili manastir, a istorijski dokumenti i značajni delovi umetničke baštine su uništeni i izgubljeni zauvek. Početkom 19. veka Studenica je bila razorena i opustošena, ali tada postepeno počinje i njena rekonstrukcija. Najpre je, za vreme vladavine kneza Miloša, bila ograđena, da bi knez zatim 1839. godine podigao jedan konak, a kralj Petar i drugi, 1912. godine. Međutim, do prave obnove manastira dolazi i sa obnovljenim interesovanjem naučne javnosti prvom polovinom 19. veka, čemu su prvenstveno doprineli istraživački radovi Feliksa Kanica, i kasnije Mihaila Valtrovića i Dragutina Milutinovića, članovima Srpskog učenog društva. Drugo razdoblje u obnovi manastira počelo je posle Drugog svetskog rata, kada država preuzima na sebe aktivnije staranje o kulturnom nasleđu. Još jedna zanimljivost vezana za ovaj manastir a za koju je jako malo ljudi čulo, svakako je ta da se u njemu nalazi najstariji sačuvani ne samo srpski, već i južnoslovenski časovnik. Uz južni portal Bogorodične crkve u Studenici, nalazi se sunčanik kod koga senka umesto na brojke pada na slova, jer u staroslovenskom pismu nije bilo posebnih oznaka za brojeve. Sunčani časovnik uklesan je u uglačanom sivo-belom mermeru na oko 4 m visine. Linije studeničkog časovnika su izubane, a brojke nedosledno usmerene. Očigledno je da ga je uklesao amater, kako bi smo danas to rekli. Ali ko je to mogao biti? Znamo ko sigurno nije – to nisu majstori koji su vajali prelepe kamene ukrase tog portala, niti je to neko od "običnih" smrtnika, protomajstor ga sigurno ne bi pustio da mu amaterskim radom "kvari" skupocenu uglačanu mermernu fasadu. Bio je to neko ko nikoga nije trebao pitati za dozvolu (velikodostojnik), neko ko je video sveta (u to vreme, svetski putnik - hodočasnik), mnoge crkve i na njima sunčane časovnike. Neko ko je došao, pogledao južni portal, i odredio mesto sunčanom časovniku. Od protomajstora je uzeo šestar, lenjir i pisaljku, čekić i dleto, popeo se na već postojeću skelu, iscrtao i uklesao časovnu skalu, i na kraju između dva gornja bloka postavio vodoravnu šipku. Da, bio je to Sveti Sava lično. Fotografiju tog sata nažalost nemam, pretražih sve svoje foldere i nisam uspeo da je nađem. Iako sam dosta puta bio u poseti ovom manastiru izgleda da napravih previd. Namerno nisam hteo da tražim fotografiju sata po internetu, već sam na mojoj fotografiji ispod obeležio tačno mesto gde se sunčani sat nalazi. Ukoliko neko bude u poseti manastiru, i ukoliko ga je zainteresovala ova priča, lako će ga pronaći i videti. Pored Bogorodičine crkve manastirski kompleks obuhvata I crkvu Nikoljaču, zatim kamenu trpezariju izgrađenu u vreme Svetog Save, veliki zvonik iz 13. veka, kao i ostatke nekoliko manjih crkva. Severno od trpezarije su konaci u kojima se nalazi riznica studeničkog blaga. Danas, Studenica predstavlja nepokretno kulturno dobro Republike Srbije i spomenik kulture od izuzetnog značaja. UNESKO je 1986. godine uvrstio Studenicu u listu Svetske baštine čovečanstva. Često se navodi kao prvi po dostojanstvu, najugledniji srpski manastir. Kojekuda po Srbiji – Google My Maps WWW.GOOGLE.COM Kojekuda po Srbiji

... Portugalac i Španac

@Andrej_Hotstepper ortak je Holanđanka i zove se Niki. Instruktorka je "off road" vožnje i sertifikovan je BMW vodič moto grupe. Upravo ona će predvoditi ovu tročlanu ekspediciju na novim GSA od Nemačke do Namibije. Mislim da su već krenuli...

Sve sto si pobrojao (i jos dosta toga) je opcija, i nista od navedenog ne moras da stavis na motor prilikom kupovine istog.

Gde su mladi tu je i šala! Širom interneta moto javnost ne miruje nakon pojave novog R1300 GSA. Pored pozitivnih komentara, mnogo je više negativnih pa i sarkastičnih, koji se odnose na izgled novog Bavarca. Mnogi su putem raznih sličica izneli svoje viđenje stvari, a ovo su samo neke od njih... U moru ovakvih komentara pojavio se jedan koji je pokupio gomilu pozitivnih reakcija: "Samo par stikera i rešen problem." Bilo kako bilo, novi GSA je tu. Prodaja je već krenula i neki rezultati na globalnom nivou se naslućuju. A što se našeg skromnog tržišta tiče... do današnjeg dana je prodato (naručeno) 19 komada.